Phong cách nghệ thuật Kurt Cobain

Ảnh hưởng

Cobain đam mê dòng nhạc alternative rock, khởi nguồn là từ khi Buzz Osborne của Melvins cho anh mượn băng nhạc của những ban nhạc punk rock như Black Flag, Flipper và Millions of Dead Cops. Cobain cũng học thêm về punk qua những đĩa nhạc và tạp chí Creem cũ mượn của Osborne.[72] Ban đầu, chính Melvins cũng gây nhiều ảnh hưởng đến âm nhạc của Cobain, khi phong cách grunge của họ được Nirvana bắt chước trong album Bleach.[73]

Cobain cũng coi trọng những ban nhạc alternative rock đầu tiên như Sonic YouthR.E.M. Các thành viên Nirvana kết bạn với cả hai ban nhạc này và xin lời khuyên từ họ. Nirvana đã ký hợp đồng với hãng đĩa DGC năm 1990 theo giới thiệu của Kim Gordon, thành viên Sonic Youth.[10]:162 Theo bộ phim tài liệu 1991: The Year Punk Broke, cả hai ban nhạc đã cùng lưu diễn trong hai tuần tại châu Âu vào mùa hè năm 1991. Năm 1993, Cobain nhận xét về R.E.M.: "Giá tôi viết được vài ca khúc hay như họ thôi. [...] Tôi chẳng biết ban nhạc đó làm thế nào nữa. Trời, bọn họ là tuyệt nhất."[74]

Sau khi gặt hái thành công vang dội, Cobain bắt đầu ủng hộ nhiệt tình những ban nhạc indie ít tiếng tăm. Anh thường nói về những nhóm nhạc mình yêu thích trong các cuộc phỏng vấn. Anh luôn nhấn mạnh, đề cao những ban nhạc đó hơn là âm nhạc của chính mình. Anh thường nhắc đến những nghệ sĩ ít tiếng tăm như The Vaselines (con gái anh, Frances Bean, được đặt tên theo Frances Kelly, thành viên ban nhạc này),[75] Daniel Johnston, Meat Puppets, Young Marble Giants, The Wipers, Flipper, Butthole Surfers, Captain Beefheart,[76] Teenage Fanclub, The Pastels, The Shaggs, Frightwig (anh đã mặc chiếc áo in logo của họ trong suốt đêm diễn MTV Unplugged in New York), Shonen Knife, Half Japanese (khi chết, trên người anh đang mặc áo phông in hình ban nhạc này), Tales of Terror, The Marine Girls, Swans, The Frogs và Billy Childish.[19][77][78] Sonic Youth đã giúp Nirvana đạt được những thành công rực rỡ, và Nirvana cũng giúp đỡ những ban nhóm indie khác thành công. Họ đã thêm ca khúc "Oh, the Guilt" vào một split single với ban nhạc The Jesus Lizard, góp phần giúp The Jesus Lizard được nhiều người biết đến hơn.[1]

Khi biểu diễn tại Anh, Cobain tới cửa hàng đĩa Rough Trade ở đường Portobello, Luân Đôn để tìm album The Raincoats của ban nhạc cùng tên. Jude Crighton đã dẫn anh tới gặp Ana da Silva, một thành viên của ban nhạc, tại cửa hàng đồ cổ của dì cô ở cách đó không xa.[79][80] Cobain đã viết một cách si mê về buổi gặp đó trong Incesticide.[81] Vào cuối năm 1993, Rough Trade và hãng đĩa DGC bắt tay cho ra album của ban nhạc cùng những ghi chép của Cobain và Kim Gordon.[82] Cobain cũng chịu ảnh hưởng của ban nhạc Killing Joke. Thậm chí đoạn riff bài "Come As You Are" trong album Nevermind còn có nhiều nét tương đồng với bài "Eighties" của ban nhạc này. Các tờ báo khác nhau cho rằng Killing Joke hoặc có kiện,[83] hoặc không kiện Nirvana ăn cắp đoạn riff, nhưng xung đột đã kết thúc sau khi Cobain qua đời. Dave Grohl còn biểu diễn trống cho album phát hành năm 2003 của Killing Joke.[84]

Cobain cũng tỏ ra rất thích thú với dòng nhạc new wave, đặc biệt là bản "Turn Around" của ban nhạc rock Devo. Bài hát này cũng xuất hiện trong album Incesticide.[85] Trong Incesticide, họ cũng tăng tốc độ của bài "Polly" để trở thành "(New Wave) Polly". Nhà phê bình Greil Marcus cho rằng "Polly" là hậu duệ bài "Pretty Polly" của Dock Boggs năm 1927.[cần dẫn nguồn] Khẩu vị âm nhạc của Cobain không dừng lại ở những phong cách phương Tây. Anh còn yêu thích một vài ban nhạc rock của Nhật Bản như Shonen Knife.

Trong nhật ký, Cobain liệt album Raw Power của The Stooges vào danh mục những album anh yêu thích nhất.[18] Cobain cũng luôn nói anh bị ảnh hưởng bởi Pixies, và bình luận rằng "Smells Like Teen Spirit" có nét tương đồng với nhạc của Pixies. Trong một bài phỏng vấn với tờ Rolling Stone năm 1994, anh nói "Smells Like Teen Spirit" ra đời khi anh "cố bắt chước Pixies. Tôi phải thừa nhận thế. Lần đầu tiên nghe Pixies, tôi thấy gần gũi sâu sắc với họ đến nỗi đáng ra tôi nên gia nhập ban nhạc đó luôn – không thì cũng là một ban chuyên hát lại nhạc Pixies. Chúng tôi dùng cảm nhận cường độ của họ, chơi êm và nhẹ rồi lại lớn và mạnh."[74] Năm 1992, Cobain nói với tạp chí Melody Maker rằng lần đầu tiên nghe album Surfer Rosa của họ, anh đã bị lôi cuốn hơn cả khi nghe Black Flag, và quyết định theo đuổi phong cách sáng tác giống Iggy PopAerosmith trong Nevermind.[86]

Cobain cũng thấy Neil Young ảnh hưởng tới nhạc của mình. Những sáng tạo của Young khiến Cobain và những tín đồ grunge khác gọi ông là "Bố già của Grunge". Trong di thư của mình, Cobain đã trích lời bài hát của Young "Hey Hey, My My": "It’s better to burn out than to fade away."[63] Young cũng rất xúc động. Ông đã dành tặng anh album năm 1994 Sleeps with Angels.[87]

The Beatles là ban nhạc có ảnh hưởng sớm và dài lâu đến âm nhạc của Cobain. Anh đặc biệt yêu quý John Lennon và gọi ông là "thần tượng".[18] Có lần, Cobain kể lại rằng anh viết "About a Girl" sau khi nghe album Meet the Beatles! suốt ba tiếng đồng hồ.[13]:121 Trong bài phỏng vấn với Jon Savage năm 1993, anh cho biết khi còn nhỏ, "các dì tôi thường đưa tôi đĩa hát của Beatles, nên hầu như [tôi chỉ nghe] nhạc Beatles, và thỉnh thoảng nếu may mắn thì tôi sẽ được mua một đĩa đơn."[49]

Thời niên thiếu, Cobain cũng bị ảnh hưởng mạnh bởi dòng punk rockhardcore punk, thường xuyên thừa nhận sự hiện diện những ban nhạc như Black Flag, Big BlackSex Pistols trong phong cách của mình. Anh nói rằng Sandinista! của The Clash là album đầu anh có ấn tượng về dòng punk,[13]:169 nhưng sau này anh hâm mộ Sex Pistols hơn và viết ban nhạc này "quan trọng hơn The Clash gấp triệu lần" trong nhật ký.[18]

Tuy ủng hộ những ban nhóm nhỏ và underground, đồng thời chỉ trích âm nhạc thịnh hành, phong cách ban đầu của Nirvana vẫn chịu tác động bởi những nhóm nhạc hard rockheavy metal đình đám trong thập niên 1970 như Led Zeppelin, Black Sabbath, QueenKiss.[88] Trong những ngày đầu thành lập, Nirvana thường chơi lại những bài hát của các ban nhạc đó, như "Immigrant Song", "Dazed and Confused",[89] "Heartbreaker" của Led Zeppelin, "Hand of Doom" của Black Sabbath[90] và "Do You Love Me?" của Kiss.[91] Cobain còn viết bài hát "Aero Zeppelin" thuộc album Incesticide để tôn vinh Aerosmith và Led Zeppelin. Khi nhớ lại những ngày lưu diễn với ban nhạc, anh cho biết, "Tôi từng ngủ trong xe van và nghe đi nghe lại [nhạc Queen] đến mức hao sạch bình chiếc van. Thế là chúng tôi sẽ mắc kẹt [...] với cái bình ắc quy chết vì tôi nghe Queen nhiều quá."[88] Cobain cũng thường nhắc tới ảnh hưởng của những ban nhạc như The Knack, Boston[92]The Bay City Rollers.[93]

Cobain cũng thường mời các nghệ sĩ anh yêu thích cùng trình diễn. Năm 1991, tại Reading Festival, Eugene Kelly của Vaselines đã lên sân khấu để cùng anh song ca bài "Molly’s Lips". Cobain đã tuyên bố đây chính là một trong những khoảnh khắc thăng hoa nhất của đời mình.[13]:188 Vào năm 1993, khi anh quyết định muốn có một cây guitar nữa trợ giúp mình trên sân khấu, anh đã mời Pat Smear của Germs, một trong những ban nhạc punk đầu tiên và có ảnh hưởng lớn đến từ Los Angeles.[94] Khi buổi dượt ba bài hát của Meat Puppets trong chương trình MTV Unplugged năm 1993 không được như mong muốn, Cobain đã gọi cho hai thành viên chủ chốt của nhóm, Curt và Cris Kirkwood để mời họ diễn chung.[13] Cobain còn góp giọng cho ban nhạc drone metal tên Earth của bạn anh, Dylan Carlson, trong bài "Divine and Bright". Ca khúc này năm 1995 đã xuất hiện trên album Sunn Amps and Smashed Guitars của Earth.[95]

Danh mục bài hát trong MTV Unplugged của Nirvana cũng bao gồm "The Man Who Sold The World" của nhạc sĩ rock người Anh David Bowie và khúc dân ca "Where Did You Sleep Last Night", do nhạc sĩ dân ca người Mỹ Lead Belly chuyển soạn. Khi giới thiệu ca khúc này, Cobain đã gọi Lead Belly là "nghệ sĩ biểu diễn yêu thích" của anh.[96] Trong một bài phỏng vấn năm 1993, anh tiết lộ mình biết đến Lead Belly nhờ tác giả William S. Burroughs. Anh chia sẻ:

Tôi nhớ [Burroughs] nói trong một bài phỏng vấn, "Mấy thằng nhóc rock 'n' roll mới nổi nên quẳng guitar đi và nghe thứ gì đó thật sự có hồn, như Leadbelly chẳng hạn." Tôi chưa nghe danh Leadbelly bao giờ nên đi mua vài đĩa nhạc, và giờ ông ấy là nhạc sĩ tôi yêu thích nhất từ trước đến nay. Tôi cực kỳ mê ông ấy, hơn bất kỳ thứ rock 'n' roll nào tôi từng nghe.[97]

Unplugged được phát hành thành album năm 1994 sau khi Cobain mất, và phần nào gợi ý hướng đi của ban nhạc trong tương lai. Nó được đem so sánh với album năm 1992 của R.E.M., Automatic for the People.[98] Năm 1993, Cobain còn dự đoán album tiếp theo của Nirvana sẽ "rất siêu trần, acoustic, giống album mới nhất của R.E.M."[74]

Trước khi tự sát một thời gian ngắn, Cobain đã có ý định cộng tác viết nhạc và ghi âm với thủ lĩnh R.E.M, Michael Stipe. Stipe nói Cobain đã hủy bỏ kế hoạch này vào phút chót, khi tài xế, vé máy bay, studio, các thiết bị thu âm đang sẵn sàng đợi anh. Stipe tin tưởng rằng:

Tôi biết bản thu âm tiếp theo của Nirvana sẽ như thế nào. Nó sẽ rất êm dịu, kiểu acoustic với nhiều nhạc cụ dây. Nó sẽ trở thành một bản thu âm gây chấn động, và tôi thấy có chút giận vì cậu ta lại tự sát. Cậu ta và tôi đã chuẩn bị thu âm thử cho cuốn album, một bản demo ấy. Mọi thứ đều sẵn sàng. [...] Và vào phút chót cậu ta gọi tôi và bảo, "Em không đến được."[99]

Về sau, Stipe được chọn là cha đỡ đầu của Frances Bean Cobain.[100]

Nội dung ca khúc

Chiếc Lake Placid Blue Fender Mustang mà Kurt Cobain chơi khi ghi hình cho ca khúc "Smells Like Teen Spirit", trưng bày tại Bảo tàng Văn hóa Đại chúng Seattle

Dave Grohl nói rằng, với Cobain thì "âm nhạc tới trước, ca từ theo sau." Do đó hầu như anh chỉ tập trung vào giai điệu của bài hát[101] và cảm thấy rất khó chịu khi cánh báo chí và người hâm mộ cứ cố gắng giải mã, moi móc ý nghĩa trong những ca từ của anh. Anh viết: "Sao đám nhà báo cứ phải nghĩ ra những bình phẩm kiểu Freud hạng hai cho lời nhạc của tôi, trong khi hết 90% là bọn họ chép lời sai bét rồi?"[13]:182 Tuy quả quyết ca từ của mình mang tính chủ quan và không quan trọng, Cobain vẫn suy nghĩ nhiều và chần chừ khi viết lời nhạc, thường thay đổi nội dung và thứ tự lời khi trình diễn.[13]:177 Anh miêu tả lời các bài hát của mình là "một đống mâu thuẫn."[18]:46

Ban đầu, Cobain muốn chia album Nevermind thành hai phần: một phần là "Boy", những ca khúc viết về tuổi thơ của mình, phần còn lại là "Girl", gồm những ca khúc viết về mối quan hệ đặc biệt giữa anh và Tobi Vail.[13]:177 Charles R. Cross viết: "Trong suốt bốn tháng sau khi chia tay, Kurt đã viết nửa tá những ca khúc đáng nhớ nhất của mình, toàn bộ đều về Tobi Vail."[13]:163 Kể cả "Lithium" là ca khúc được viết trước khi Cobain biết Vail, nhưng ca từ của bài hát cũng đã bị thay đổi vì cô.[13]:168–169 Cobain nói trong buổi phỏng vấn với tạp chí Musician rằng anh đã thêm vào ca khúc "vài trải nghiệm của đời tôi, như chia tay bạn gái, những mối quan hệ tồi tệ, cảm nhận sự trống rỗng của cái chết mà nhân vật trong bài hát cảm nhận – rất cô độc, khó chịu."[102]

Về ca khúc "Polly" trong album Nevermind, Cobain đã viết sau khi đọc một bài báo năm 1987 về một cô bé 14 tuổi bị bắt cóc sau khi tham dự một buổi punk rock, bị cưỡng hiếp và tra tấn. Cuối cùng cô trốn thoát được nhờ tán tỉnh và lợi dụng sơ suất của gã bắt cóc, Gerald Friend.[13]:136 Sau khi nghe "Polly", Bob Dylan đã đánh giá đây là ca khúc bất hủ của Nirvana. Ông cũng nhận xét về Cobain là "đứa trẻ có trái tim."[13]:137

Mẫu đàn Fender Jaguar II của Cobain

Còn trong album In Utero, Cobain nói về tuổi thơ, về cuộc chia tay của cha mẹ anh, về danh tiếng mới, về hình tượng của anh trước công chúng, cách anh nhìn nhận bản thân và Courtney Love trong bài "Serve the Servants", và về mối tình say đắm anh dành cho Love, được truyền đạt qua chủ đề mang thai và cấu tạo cơ thể phái nữ trong bài "Heart-Shaped Box".

Cobain chia sẻ mình thấy mệt mỏi khi nhiều người cứ cố gán ghép ý nghĩa cho lời nhạc của anh, nên anh quyết định thẳng thừng viết về chủ đề phản đối nạn cưỡng hiếp trong bài "Rape Me".[103][104] Ngoài ra, anh cũng viết về chủ đề nghiện và phá thai trong bài "Pennyroyal Tea". Đặc biệt, anh dành một ca khúc riêng cho ngôi sao cùng quê Frances Farmer là "Frances Farmer Will Have Her Revenge on Seattle".

Cuốn tiểu thuyết Mùi hương: Chuyện một kẻ giết người của tác giả Patrick Süskind cũng truyền cảm hứng cho Cobain viết ca khúc "Scentless Apprentice" trong album In Utero.[10]:324 Cuốn truyện kể về một người có khả năng ngửi tất cả mùi và vị ở trên đời, nhưng bản thân lại không có mùi. Bằng đam mê đến vĩ cuồng để gắng tạo ra một loại nước hoa độc nhất vô nhị có khả năng mê muội người ngửi, nhân vật chính đã giết các cô gái đồng trinh và lấy mùi hương của họ để tạo nên loại nước hoa đó.[105]

Hợp tác thu âm

Năm 1989, Nirvana và ban nhạc alternative rock Screaming Trees cùng thực hiện một dự án âm nhạc phụ tên The Jury, trong đó Cobain hát và chơi guitar, Mark Lanegan hát, Krist Novoselic chơi bass và Mark Pickerel chơi trống. Sau hai ngày thu âm, ngày 20 tháng 8 năm 1989, The Jury hoàn thành bốn ca khúc do Lead Belly trình diễn: "Where Did You Sleep Last Night", "Grey Goose" không lời, "Ain't It a Shame" và "They Hung Him on a Cross", trong đó bài cuối cùng Cobain biểu diễn độc tấu.[106] Cobain lấy cảm hứng thu âm những ca khúc này sau khi nghe băng Lead Belly's Last Sessions của bạn anh Slim Moon. Anh cho biết mình "cảm nhận sự kết nối với những khao khát và mong mỏi gần như hữu hình của Leadbelly."[ghi chú 9][32]:146

Cobain xem nhà văn người Mỹ William S. Burroughs là người hùng của mình. Khi lưu diễn tại châu Âu, anh đã đem theo cuốn tiểu thuyết Naked Lunch của Burroughs, mua tại một quầy sách Luân Đôn.[13]:189–190 Năm 1992, Cobain liên hệ Burroughs với mong muốn hợp tác. Burroughs hồi âm bằng một bản ghi âm truyện ngắn "The Junky's Christmas"[108] (được ông thu trong studio riêng tại Lawrence, Kansas).[109] Hai tháng sau, tại một studio ở Seattle, Cobain chơi guitar đệm cho bản ghi âm dựa trên ca khúc "Silent Night" (Đêm Thánh vô cùng) và "To Anacreon in Heaven" (Gửi Anacreon trên thiên đàng). Sau đó, vào tháng 10 năm 1993, cả hai gặp mặt tại nhà riêng của Burroughs ở Lawrence và cho ra đời tác phẩm "The "Priest" They Called Him", bản thơ nói của "The Junky's Christmas".[108] Burroughs từng chia sẻ mình không ngạc nhiên trước tin Cobain mất: "Chẳng phải do động lực ý chí mà Kurt tự vẫn. Theo như tôi thấy, cậu ấy vốn đã chết rồi."[110]

Sáng tác nghệ thuật khác

Cobain cũng dành cả đời mình cho những đam mê nghệ thuật khác, nhiều như đam mê sáng tác âm nhạc của anh. Những tác phẩm nghệ thuật của anh có cùng chủ đề với âm nhạc, thường được bộc lộ qua khiếu hài hước tăm tối, rùng rợn, ví dụ như niềm say mê sinh lý học, những căn bệnh hiếm gặp của anh và chủ đề giải phẫu người. Novoselic chia sẻ:

Kurt nói mình không thích những thứ mang ý nghĩa rành rành. Cậu ấy thích những thứ khó hiểu. Cậu ấy sẽ cắt ảnh chụp thịt từ tờ rơi của cửa hàng tạp hóa, rồi dán hình hoa lan lên chốc. [...] Và mọi thứ trong [In Utero] về cơ thể người [...] về giải phẫu học. Cậu ấy rất thích chúng. Bạn cứ nhìn tác phẩm nghệ thuật của cậu ấy – có một đám người này, và họ đều dị hợm, như bị đột biến vậy. Cả búp bê nữa – đám búp bê ghê rợn.[111]

Vì thường không đủ tiền mua nguyên liệu nên Cobain ứng biến với nhiều loại vật liệu. Anh sơn vẽ lên bàn chơi cờ và bọc album bằng nhiều loại chất khác nhau, kể cả chất dịch cơ thể. Những bức vẽ, collage và tác phẩm điêu khắc đầy ngẫu hứng, điên loạn của anh xuất hiện trong các album của Nirvana, như bìa album IncesticideIn Utero. Anh cũng thích sưu tập và làm búp bê, thường tự nung búp bê bằng đất sét trong lò.[10]:64

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Kurt Cobain http://www.ultratop.be/fr/showitemurl.asp?cat=a&id... http://www.ultratop.be/nl/showitemurl.asp?cat=a&id... http://people.ucalgary.ca/~ptrembla/homosexuality-... http://hitparade.ch/showitem.asp?interpret=Kurt+Co... http://www.ahealthyme.com/topic/cobainqa http://www.allmusic.com/11:rvjxlfhe5cqq/Kurt http://www.canoe.com:80/JamMusicArtistsN/nirvana.h... http://articles.chicagotribune.com/1994-06-18/news... http://www.ecwpress.com/book/grunge-dead http://www.feelnumb.com/2009/09/28/nirvana-lithium...